Rozród sandacza

Tarlaki sandacza głównie pozyskuje się z wód naturalnych. Odłów przeprowadza się jesienią (październik-listopad; przywłoka) lub wiosną (marzec-kwiecień; narzędzia pułapkowe, tzn. żaki, kozaki i mieroża). Ryby odłowione jesienią (zazwyczaj przywłoką) przetrzymuje się w stawach ziemnych. Na każdy 1 kg tarlaków powinno przypadać 10 m2 dna stawowego i 1,5-3,5 kg ryby paszowej. Tarlaki należy odłowić ze stawu, gdy średnia, dobowa temperatura wody wyniesie 8,0-9,0ºC i wtedy przetransportować je do stawów tarliskowych, czy też do wylęgarni. Nieliczne gospodarstwa dysponują tarlakami hodowlanymi, przetrzymywanymi w stawach ziemnych; obsada, zazwyczaj 50-80 osobników/ha. W Europie pojedyncze farmy produkujące sandacza w systemach recyrkulacyjnych (RAS) i posiadają reproduktory przetrzymywane w tego rodzaju urządzeniach (początkowy etap domestykacji).

U sandacza nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Zazwyczaj, w okresie przedtarlowym samce charakteryzują się wyraźnie zaznaczoną szatą godową (są ciemniejsze od samic). Samice mają zdecydowanie bardziej nabrzmiałe powłoki brzuszne. Do sztucznego tarła zaleca się samice o masie ciała 1,5-4,0 kg i samce 0,8-2,0 kg. Tarlaki sandacza przewozi się w basenach transportowych z natlenianiem. W przypadku krótkiego czasu transportu, nie przekraczającego 2 godzin (temperatura wody w basenie 8,0-15,0ºC) w basenie o pojemności 1 m3 można przewozić maksymalnie 60 kg ryb. W czasie transportu poleca się stosowanie środków antystresowych, np. popularnej soli kuchennej (5 g NaCl/l).

Stosowanych jest kilka metod rozradzania sandacza:

- tarło naturalne, niekontrolowane. Do stawów ziemnych (karpiowych) wpuszcza się 1 komplet tarlaków (komplet tarłowy – 1 ♀ + 2 ♂) na każde 1-4 ha. Tarlaki po odbytym tarle pozostawia się w stawie przez okres około 6-8 tygodni, aż do czasu odłowu materiału zarybieniowego – narybku letniego;

- tarło naturalne, kontrolowane. Wykorzystuje się mniejsze stawy ziemne (magazyny lub zimochowy) o powierzchni kilku-kilkunastu arów i o głębokości 1,5-2,0 m. Na dnie umieszcza się gniazda tarłowe o rozmiarach 60 × 60 cm. Odległość między gniazdami 3-5 m. Substratem może być darń, trawa morska, słoma ryżowa lub korzenie olchy lub wierzby. Liczba gniazd powinna być o 10% wyższa od liczby samców. Z kolei liczba samców powinna być o 10% wyższa od liczby samic. Gniazdo z ikrą przenosi się do wylęgarni bądź do innego stawu;
- tarło w sadzach jeziorowych. W Finlandii stosuje się sadze pływające w kształcie walca o średnicy 2,0 m i wysokości 2,0 m. W Polsce sadze sześcienne o boku 2,0 m. W sadzu umieszcza się gniazdo tarłowe (patrz wyżej) i komplet tarlaków. Stosuje się iniekcje hormonalne samic, zazwyczaj ludzką gonadotropiną kosmówkową (hCG) lub przysadką mózgową karpia (CPE). Samce zazwyczaj nie wymagają stymulacji hormonalnej. Gniazdo wraz z ikrą przenosi się do stawów bądź wylęgarni;

- tarło sztuczne. Po przewiezieniu do wylęgarni ryby sortuje się pod względem płci, a samice z uwzględnieniem ich stopnia dojrzałości. Cewnikiem pobiera się próbki jaj, prześwietla w płynie Serra i ocenia położenie jądra (stosuje się skalę 4-stopniową). Przeprowadza się iniekcję hormonalną samic (hCG – 200-600 IU/kg m.c. lub CPE – 2-5 mg/kg m.c.). Samce otrzymują połowę dawki aplikowanej samicom. Po pozyskaniu produktów płciowych zaplemnia się ją na sucho (1-2 ml nasienia na 100 g ikry). Ikrę pozbawia się kleistości płucząc ją w wodnym roztworze taniny; stężenie 0,5-1,0 g/l wody, czas kąpieli 2-5 min. Można też stosować preparaty enzymatyczne - 0,5% wodny roztwór proteazy (czas odklejania 2 min). Ikrę inkubuje się w aparatach Weissa. Stosuje się kąpiele profilaktyczne zapobiegające rozwojowi pleśniawki (np. 100 ppm formaliny przez 5 min);

- tarło pozasezonowe. Najnowsza metoda, stosowana w farmach wyposażonych w RAS i urządzenia do schładzania wody (agregaty chłodnicze). Przeprowadza się stymulację środowiskową ryb (temperatura i fotoperiod). Stymulacja termiczna trwa 18 tygodni (8 tygodni faza schładzania (20-8ºC), 6 tygodni faza niskich temperatur (4-8ºC), 4 tygodnie faza podgrzewania (8-12ºC). Stymulacja fotoperiodem jest stosowana wyłącznie w fazie podgrzewania, kiedy to jest on zmieniany z 8L:16D do 14L:10D. Po tym okresie stosuje się stymulacje hormonalną (patrz wyżej). Pozwala to pozyskać produkty płciowe kilka miesięcy przed terminem naturalnego tarła.

Materiał zarybieniowy sandacza przeznaczony do wsiedlania do wcześniej wytypowanych jezior w ramach operacji/projektu współfinansowanego z PO RYBY 2007-2013  pt. „Opracowanie alternatywnych metod zarządzania rybołówstwem drapieżnych ryb jeziorowych polegających na zastosowaniu materiału zarybieniowego pochodzącego z intensywnego chowu w obiegach recyrkulacyjnych” w 2011 r. został wyprodukowany w efekcie zastosowania 2 ostatnich z wymienionych powyżej metod, tj. rozrodu sztucznego przeprowadzonego w ściśle kontrolowanych warunkach środowiskowych, w systemach RAS Zakładu Akwakultury (ZA)  i Zakładu Hodowli Ryb Jesiotrowatych (ZHRJ) IRS Olsztyn. Ryby stymulowano hCG (dawka 300 IU/kg m.c.). Po zaplemnieniu i zapłodnieniu ikrę odklejano 0,5% roztworem proteazy, po czym inkubowano w standardowych aparatach Weissa. Pozyskany wylęg podchowywano w systemach recyrkulacyjnych ZA i ZHRJ IRS Olsztyn.