Założenia projektu

Wybór ryb drapieżnych jako przedmiotu projektu pilotażowego wynika z ich znaczenia w ekosystemach wodnych. Regulując liczebność populacji ryb małocennych, głównie karpiowatych, zapewniają one utrzymanie ichtiofauny w stanie równowagi biologicznej. Z kolei eliminując ryby chore i osłabione wpływają w sposób bezpośredni na stan zdrowotny i kondycje populacji ryb zasiedlających zbiorniki naturalne. Najważniejszymi drapieżnikami naszych wód są szczupak (Esox lucius) i sandacz (Sander lucioperca). Obydwa te gatunki należą do najcenniejszych gospodarczo ryb, tzw. wyborowych. Z uwagi na wysokie walory dietetyczne mięsa są gatunkami poszukiwanymi przez konsumentów. Bezsprzecznie, rosnący popyt na ryby drapieżne determinuje ich podaż. Świadczy o tym ich udział w komercyjnych odłowach rybackich, a także działania rybackich użytkowników wód (ochrona bierna i aktywna). Dodatkowo gatunki te są bardzo cenione przez wędkarzy, a szczupak jest najchętniej poławianą przez nich rybą w wodach Polski. Odnotować jednak należy, że zasoby naturalne tych gatunków są ograniczone, a niekorzystne zmiany w środowisku naturalnym wpływają niekorzystnie na efektywność naturalnego rozrodu i naturalnej rekrutacji. Silna presja ze strony rybaków i wędkarzy, a także kłusowników (szczególnie w okresie rozrodu) i rybożernych zwierząt wolno żyjących oraz niekorzystne zmiany w środowisku powodują, że dla utrzymania stanu zasobów tych gatunków niezbędne jest prowadzenie stałych, systematycznych zarybień.

Regulacje prawne dotyczące rybactwa śródlądowego i operatów rybackich nadają bardzo wysoką rangę zarybieniom zarówno szczupakiem, jak i sandaczem. Większość podmiotów uprawnionych do prowadzenia gospodarki rybackiej na wodach otwartych stosuje zarybienia tymi gatunkami. Przeważnie wsiedla się wczesne stadia rozwojowe: w przypadku szczupaka - wylęg, a sandacza - narybek letni. Wymaga to stosowania dużych dawek materiału zarybieniowego, a ponadto efekty zarybień (najprawdopodobniej) w dużej mierze zależą od warunków środowiskowych (głównie termicznych i pokarmowych) panujących w poszczególnych latach. De facto, generalnie brak jest udokumentowanych informacji/danych na temat efektów zarybień wód naturalnych rybami drapieżnymi. Podkreślić też należy, że dotychczasowe, tradycyjne (stawowe) metody produkcji materiału zarybieniowego ryb drapieżnych charakteryzuje szereg istotnych ograniczeń. Są to:

  • uzależnienie uzyskiwanych efektów od warunków atmosferycznych;
  • sezonowość pozyskiwania (odłowu) materiału (w efekcie i zarybień wód naturalnych);
  • trudności w odłowie i transporcie ryb ze stawów;
  • zła jakość biologiczna materiału stawowego (szczególnie w przypadku stosowania nieodpowiednich metod odłowów stawów, czy też stosowania dużych zagęszczeń ryb w czasie transportu);
  • częstokroć niekorzystny środowiskowo okres zarybień (szczególnie późnojesienny).

W Instytucie Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie opracowano technologie sztucznego rozrodu i podchowu basenowego materiału zarybieniowego szczupaka i sandacza w zamkniętych obiegach wody, które pozwalają na jego produkowanie niezależnie od panujących warunków atmosferycznych, a także w różnych terminach. Stosowanie obiegów zamkniętych umożliwia zintensyfikowanie metod pozyskiwania materiału zarybieniowego. Obecnie, w chowie basenowym możliwe jest produkowanie ryb o dowolnej wielkości, od wylęgu do tarlaków włącznie. Wstępne, pilotowe badania prowadzone w warunkach stawowych wskazują na wysoką efektywność zarybień wychowanego w ten sposób materiału obsadowego szczupaka i sandacza (narybku o masie ciała 1-10 g). Przeszkodą w szerszym wykorzystaniu opracowanych technologii jest brak udokumentowanej wiedzy na temat losów wychowanego w warunkach kontrolowanych materiału w środowisku wód otwartych.