Znakowanie narybku sandacza – badania w skali laboratoryjnej

Metoda masowego znakowania materiału zarybieniowego powinna być tania, umożliwiać znakowanie w krótkim czasie wielu osobników, skuteczna (charakteryzującą się wysoką retencją znaczków) i nie wpływać negatywnie na ryby, ich wzrost, kondycję i przeżywalność. Do realizacji celów naszego projektu wytypowaliśmy dwie metody masowego znakowania narybku, których aplikacyjność została potwierdzona głównie w przypadku morskich i dwuśrodowiskowych gatunków ryb. Wybraliśmy znaczki magnetyczne (ang. coded-wire tags (CWT); Northwest Marine Technlogy, Shaw Island, WA, USA, (NMT, USA)) i elastomery (ang. visible implant elastomers (VIE; NMT, USA)). Oprócz wyżej wymienionych korzyści zaletą stosowania CWT i VIE, w odróżnieniu np. od znakowania metodą immersji barwnikami fluoroscencyjnymi (alizaryna, oksytetracyklina) jest fakt łatwej identyfikacji znaczka u żywych osobników. W pewnych przypadkach u ryb znakowanych CWT odnotowywano jednak obniżenie ich tempa wzrostu, kondycji, czy też podwyższoną śmiertelność. Przed zastosowaniem danej metody znakowania na szerszą skalę wskazane jest więc poznanie jej wpływu na wzrost, kondycję i śmiertelność materiału zarybieniowego. Chcąc uzyskać tego typu informacje przeprowadziliśmy badania w warunkach laboratoryjnych. Ich celem było określenie wpływu stosowania systemu znakowania CWT i VIE na ww. wskaźniki hodowlane, a także krótko-okresową retencję znaczków u młodocianego sandacza przetrzymywanego w warunkach laboratoryjnych. Materiał badawczy pozyskano od hodowlanych tarlaków przetrzymywanych w systemach recyrkulacyjnych (RAS; patrz Rozród sandacza). Wylęg sandacza podchowywano zgodnie z wcześniej opracowaną procedurą (patrz Podchów sandacza). W czasie podchowu w RAS losowo pobierano próby ryb do znakowania. Trzy grypy wielkości narybku sandacza, tj.: grupa I – masa ciała (m.c.) ok. 2,5 g (wiek ryb – 90 dni po wykluciu (DPW), grupa II – m.c. ok. 7,0 g (wiek – 119 DPW), grupa III – m.c. ok. 19,0 g (wiek – 160 DPW) poznakowano elastomerami (grupy VIE_I, VIE_II, VIE_III) lub znaczkami magnetycznymi (grupy CWT_I, CWT_II, CWT_III). Znaczki VIE (w postaci ciekłego polimeru utrwalanego środkiem utwardzającym) były implantowane za pomocą specjalnego dozownika zaopatrzonego w 0,3 ml strzykawkę (fot. 1). W badaniach używano tylko jeden fluoroscencyjny pomarańczowy kolor. Z kolei CWT były aplikowane ręcznie za pomocą specjalistycznego urządzenia (patrz Znakowanie materiału do zarybień). Znaczki wprowadzano pod skórę (VIE) lub w mięsień lewego wieczka skrzelowego (CWT). Ryby z grup kontrolnych (grupy C_I, C_II, C_III) nie były znakowane. Po poznakowaniu ryby odpijały się w napowietrzanych plastikowych pojemnikach o pojemności 40 l. Następnie narybek dzielono na podgrupy i podchowywano w basenach rotacyjnych, każdy o objętości 200 l, wchodzących w skład RAS. W każdym basenie umieszczano po 100 osobników z danej grupy, tj. VIE, CWT i C. W czasie podchowu parametry jakości wody utrzymywano w przedziale wartości optymalnych dla sandacza. Ryby żywiono komercyjną paszą komponowaną, przy czym dobowa dawka paszy i jej granulacja dostosowana była do wielkości ryb. Paszę podawano przez 16 godzin na dobę za pomocą automatycznych karmideł taśmowych. Ryby z każdej grupy wielkości podchowywano przez 28 dni.

Indywidualne pomiary masy ciała (m.c. ± 0,1 g) i długości ciała sandacza (l.c. ± 0,1 cm) przeprowadzono w dniu poznakowania ryb/rozpoczęcia podchowu i zakończenia kolejnych eksperymentów. Wszystkie ryby (włączając grupy kontrolne) były usypiane w wodnym roztworze anestetyku 1,0 ml/l (Propiscin, IRS Olsztyn). Odczyty znaczków VIE i CWT przeprowadzono przed obsadzeniem basenów podchowowych i po zakończeniu podchowu każdej z badanych grup wielkości sandacza. Do identyfikacji znaczków VIE wykorzystano dedykowaną latarkę UV (NMT, USA) (fot. 2). Znaczek identyfikowano po wyjęciu ryby z wody (fot. 3). Uznawano, że jest on widoczny, jeśli jakikolwiek jego fragment był zauważalny. Natomiast retencja znaczków CWT została wykonana za pomocą specjalnego urządzenia firmy NMT. Ryby, u których nie stwierdzono znaczka sprawdzono dodatkowo za pomocą ręcznego czytnika (fot. 4). Uzyskane wyniki wykorzystano do obliczenia następujących wskaźników podchowu: dziennego przyrostu masy ciała [DGR (g/d)], względnego przyrostu masy ciała [SGR (%/d)], współczynnika kondycji (K), współczynnika pokarmowego paszy (FCR), przeżywalności obsad [S (%)] i retencji znaczków [R (%)].