Ocena efektywności zarybień jezior

Bezpośrednio po znakowaniach znaczkami magnetycznymi (CWT) narybek o różnej wielkości początkowej (patrz: znakowanie materiału do zarybień) i wychowany w systemach recyrkulacyjnych, był wypuszczany do jezior. W przypadku sandacza były to jeziora Brożówka, Dgał Mały i Sejwy na Pojezierzu Mazurskim i Suwalskim.

Dawkę zarybieniową zróżnicowano w zależności od wieku/wielkości narybku i wynosiła ona: 20 szt. ha^-1 (grupa 1-2g), 15 szt. ha^-1 (grupa 5-10g) i 10 szt. ha^-1 (grupa 15-30g) – łącznie do każdego jeziora wypuszczano 45 szt. ha^-1 narybku sandacza. Pierwsze zarybienia jezior hodowlanym narybkiem sandacza poznakowanym znaczkami CWT przeprowadzono w 2011 roku.

Już jesienią 2012 roku w jeziorze Brożówka odłowiono pierwszego osobnika ze znaczkiem magnetycznym (wiek 1+; masa ciała 834 g; długość całkowita 44,5 cm). Ponadto uzyskano informacje o wcześniejszych połowach w tym jeziorze sandaczy o zbliżonej wielkości. Wskazywało to na wysoki potencjał wzrostu wprowadzanego narybku, w związku z czym w 2013 roku rozpoczęto systematyczne odłowy kontrolne przy użyciu narzędzi stawnych (wontonów) o oku 45 – 55 mm. U odłowionych ryb sprawdzano obecność znaczka przy użyciu ręcznych czytników, w przypadku jego stwierdzenia danej rybie wycinano policzek, pozyskiwano znaczek i ustalano numer serii. Wszystkie odłowione sandacze, powyżej wymiaru ochronnego, ważono i mierzono długość ciała i długość całkowitą. Opisywano również występowanie deformacji.

W jeziorze Brożówka obecność znaczków magnetycznych stwierdzono u wszystkich odłowionych sandaczy (100% ryb pochodzących z zarybień). W jeziorze Sejwy obecność znaczków stwierdzono u 40,9% wszystkich odłowionych ryb. Tempo wzrostu znakowanych ryb było bardzo zbliżone, średnia masa ciała sandaczy odłowionych w 2013 r. (wiek 2+) w jeziorze Bróżówka wynosiła 891 g (długość całkowita 46,7 cm), a w jeziorze Sejwy 935 g (długość całkowita 46,0 cm). Sandacze z jeziora Sejwy charakteryzowały się nieznacznie lepszą kondycją, ich współczynniki kondycji wynosiły 1,39, natomiast sandaczy z jeziora Bróżówka 1,32.

W obydwu badanych jeziorach w odłowie występowały osobniki ze wszystkich grup wielkości zarybianych w 2011 roku. W jeziorze Bróżówka najwięcej odłowionych sandaczy pochodziło z grupy najmniejszego narybku (grupa 1-2 g), podczas gdy w jeziorze Sejwy z największego narybku (grupa 15-30 g). Wielkość odłowu sandacza w przeliczeniu na jednostkę powierzchni była zbliżona w obydwu jeziorach i wyniosła około 0,5 kg ha^-1, przy czym w jeziorze Brożówka odławiane ryby pochodziły w całości z zarybień, natomiast w jeziorze Sejwy z zarybień pochodziło 0,2 kg ha^-1 odłowu sandacza. Biorąc pod uwagę wielkość odłowu z jednostki powierzchni jeziora w obydwu zbiornikach największa jego część pochodziła z zarybień najmniejszym sortymentem – grupy 1-2g. W jeziorze Sejwy w odłowie występowały również osobniki w wieku 1+, pochodzące z zarybień przeprowadzonych w 2012 roku.

Wstępne obserwacje wskazują, że narybek sandacza wychowany w systemach recyrkulacyjnych, z zastosowaniem pasz komponowanych, potrafi przystosować się do warunków naturalnych i do odżywiania się rybami. W odłowach przeprowadzonych w badanych jeziorach występowały wszystkie zarybiane grupy wielkości narybku sandacza, bez wyraźnej różnicy na korzyść którejkolwiek z nich. Na uwagę zasługuje fakt bardzo szybkiego tempa wzrostu ryb pochodzących z zarybień, co pozwala oczekiwać możliwości odłowu sandacza już po 3 latach od zarybień. Należy również podkreślić fakt, że narybek pochodzący z chowu basenowego zdołał wykształcić cechy umożliwiające mu przeżycie i wzrost w warunkach konkurencji ze strony innych drapieżników.

W przypadku szczupaka począwszy od 2013 roku rejestrowano regularnie znakowane ryby w odłowach z jeziora Skarż. Pod względem biomasy ryby pochodzące z zarybień stanowiły 13,6% w roku 2013 i 13,2 % w roku 2014. Średnia masa ciała ryb z zarybień odławianych w roku 2013 przekraczała 1 kg, a rok później 1,5 kg. Wśród ryb odłowionych w 2013 roku zdecydowaną prawie wszystkie znakowane były wypuszczone w 2011 roku. Rok później odławiano ryby z zarybień przeprowadzonych w 2011 i 2012 roku. W jeziorze Skarż stwierdzono znaczne różnice ilości zwrotów z zarybień różnymi wielkościami narybku. W ciągu 3 lat od zarybienia z najlepszej grupy odłowiono ponad 4% wypuszczonych.

W ciągu trzech lat badań wśród ryb z jednego rocznika (2011) odławiano osobniki ze wszystkich zarybianych grup przez dwa kolejne sezony – ryby w wieku 2+ i 3+. Pozwoliło to porównać tempo wzrostu poszczególnych grup wypuszczanego narybku. Stwierdzono, że masa ciała odławianych ryb nie zależała od ich wielkości w czasie wypuszczania do jeziora.

Stwierdzono natomiast wyraźne zróżnicowanie tempa wzrostu ryb zarybianych w różnych latach. Różnice w poszczególnych latach sięgały nawet kilkudziesięciu procent. Wydajność rybacka odłowu szczupaków z jeziorza Skarż wynosiła 4,32 kg ha^-1 w roku 2013 i 8,98 kg ha^-1 w roku 2014. Wydajność ryb pochodzących z zarybień stanowiła w tych latach odpowiednio 0,59 i 1,19 kg ha^-1.

W przeprowadzonych w 2012 roku połowach włoczkiem narybkowym w jeziorze Dgał Wielki wśród odłowionych młodocianych szczupaków stwierdzono 6,7% ryb znakowanych pochodzących z zarybień. Do końca 2014 roku w jeziorach Dgał Wielki i Warniak w odłowach ryb towarowych odnotowano tylko pojedyncze znakowane szczupaki z zarybień, przy czym były to ryby o niewielkiej masie ciała. Może to wskazywać, że w jeziorach Dgał Wielki i Warniak znakowane szczupaki nie osiągnęły jeszcze wielkości komercyjnej.